Uşaqlar təbii qazı torbalarda evlərinə daşıyırlar

Pakistanda bir qəsəbədə yaşayan insanlar təbii qazdan yerli xalqın illərdir inkişaf etdirdiyi primitiv üsullarla istifadə edirlər. Təbii qaz çıxarmaq üçün qazma yerinə şlanq, neftayırma zavodu yerinə tövlə olan qəsəbədə təbii qazın milyardlarla dollarlıq boru kəmərləri yerinə isə salafan torbalardan yararlanırlar. Bu təhlükəli üsula görə bölgədə çoxlu sayda ölüm və yaralanmalar baş verib. Pakistanın Hayber Paxtunxva əyalətindəki Banda Daoud Şah qəsəbəsində təbii qaz kütləvi infrastruktur və qazma işləri ilə ənənəvi üsullarla kəşfiyyat zamanı deyil, təsadüfən yataqlarda tapılıb. Yoxsulluğun geniş yayıldığı bölgədə insanlar yaşadıqları şəhərdən çıxan qazdan canları bahasına istifadə edirlər. İmkansızlıq üzündən yerli əhali təbii qazın hasilatı, nəqli və ölçülməsi üçün öz qurğularını inkişaf etdirir. İnfrastrukturun olmadığı bölgədə təbii qaz neft emalı zavodu əvəzinə talvardan paylanır, boru kəmərləri əvəzinə kisələrdə daşınır. Yəni ölçü vahidi kubmetrlə deyil plastik torbalarla ölçülür. Şəhərin girişindəki “sığınacaq emalı zavodundan” əllərində “uçan şarlar” (böyük çanta) ilə qaçan uşaqlar diqqət çəkərkən, bu nəhəng silindrli çantalar ilk baxışdan uşaq əyləncəsi kimi görünsə də, əslində yanacaqdır. insanlara şam yeməyi bişirmək üçün. Yerli sakinlər “uçan şar” kimi görünən bu əyləncəli nəqliyyat üsulunun təhlükələrindən xəbərdardır.

Bu səbəbdən bölgədə əvvəllər də çoxlu ölüm və yaralanmalar baş verib. Bununla belə, insanlar dəyərinə və yoxsulluğuna görə ölçülərinə görə 5-10 min Pakistan rupisi dəyərində olan mətbəx boruları əvəzinə 70-80 faiz ucuz olan “uçan şarlara” üstünlük verirlər. Banda Davud Şah şəhərinin sakinləri təbii qazın öz torpaqlarında çıxdığı üçün pul ödəmirlər. Torpaqlarında təbii qaz olmayanlar ehtiyaclarını şəhərin kənarındakı müvəqqəti daxmadan ödəyirlər. Kazarmada gözləyən uşaqlar şəhər sakinlərinin çantalarını təbii qazla doldururlar. Gündəlik mətbəx ehtiyacları siyahısında olan nan (çörək) və dalçana (noxud) əlavə olaraq, ailə başçısından bir kisə qaz da istəyir.

Torpağa basdırılmış şlanq vasitəsilə çıxarılan təbii qaz, sızmasının qarşısını almaq üçün torbaların ağzına yerləşdirilmiş kiçik klapan vasitəsilə torbalara doldurulur. Torbaların o biri ucu yerdəki daşa bağlanır ki, uçan şar kimi havaya qalxmasın. Bir çanta orta hesabla 20-25 dəqiqəyə doldurulur. 2000 rupi dəyərində elektrik nasosu onların evlərində “torba qazı” istifadə etmək üçün kifayət edir. Bu nasos vasitəsi ilə ev sobalarında kisə qazından yemək bişirmək mümkündür. Bir kisə qaz iki saat sərfiyyata bərabərdir. Daha çox uşaqların daşıdığı “qaz balonları” ən kiçik ehtiyatsızlıqda “uçan şarlara” çevrilə bilir. Uşaqların təbii qazı torbalarda evlərinə daşıması azmış kimi, bəzi neylon torbalardakı kiçik yamaqlar da diqqət çəkir. Çantalar birdəfəlik olmadığı üçün üzərindəki yamaqlara baxanda onlarla dəfə istifadə edildiyi anlaşılır.

Murad Şahməmmədov