O, dünyanın ən varlı prezidenti idi

Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin Prezidenti Xəlifə bin Zayed əl Nahyan 2022-ci il mayın 13-də uzun sürən xəstəlikdən sonra 73 yaşında dünyasını dəyişdi. Şeyx Xəlifə 2014-cü ilin əvvəlində insult keçirmişdir. Həmin vaxt əməliyyat olunub və dərhal sağalıb. Son illərdə də xəstə olunduğu bildirilirdi. Şeyx Xəlifənin ölümülə bağalı BƏƏ-də 40 günlük matəm elan olundu. Mərhum BƏƏ-nin keçmiş prezidenti Şeyx Zayed bin Sultan Əl Nəhyanın böyük oğlu idi. O, 2004-cü il noyabrın 3-dən Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin prezidenti və Əbu-Dabi hökmdarı kimi fəaliyyət göstərib.

Ölüm səbəbi:

BƏƏ-nin Prezidenti Xəlifə bin Zayed əl Nahyanın - rcümeyi-halı:

1948-ci ildə El Ain şəhərində anadan olub. (BƏƏ-nin dördüncü ən böyük şəhəri-təqribən). 1967-ci ildə şeyx Xəlifə BƏƏ-nin bütün neft ehtiyatlarının 80% - nin yerləşdiyi Əbu-Dabi əmirliyini idarə etdi. Həmçinin, Ümumdünya Ensiklopediyasına görə, o, BƏƏ-nin Neft İşləri üzrə Ali Şurasına, “Abu Dabi İnkişaf Fonduna” (ADFD) və Əbu Dabi suveren Fondu ADİA-ya rəhbərlik edib.

1971-ci ildə BƏƏ dövləti qurulanda şeyx Xəlifə Əbu-Dabinin Baş naziri təyin edildi. Paralel olaraq daha bir neçə vəzifə tutdu: Əbu-Dabinin müdafiə naziri və Əbu-Dabinin maliyyə naziri. İki il sonra şeyx BƏƏ Baş nazirinin ikinci müavini oldu. Və 1974-cü ildə Əbu-Dabi İcra Şurasının sədri. 1976-cı ilin mayında şeyx Xəlifə ölkənin Silahlı Qüvvələri komandirinin müavini təyin edildi.

1980-ci ildən Neft sənayesi üzrə Ali Şuraya rəhbərlik edir və eyni zamanda vəhşi təbiət Agentliyinin-ERVDA-nın ekoloji inkişaf tədqiqatlarının rəhbəri idi.

BƏƏ hakimiyyəti:

2004-cü ildə atasının ölümündən sonra şeyx Xəlifə Birləşmiş Əmirliklərin ikinci prezidenti oldu. Qərbyönümlü idarəetmə siyasətinə meylli bir islahatçı lider kimi xatırlandı. Məsələn, şeyx Xəlifə vəzifəyə gəldikdən bir il sonra bütün dövlət qulluqçularının əmək haqqının 100% artırıldığını bildirən bir fərman verdi.

2010-cu ildə hazır olan dünyanın ən hündür göydələni “Bürc Dubay” (hündürlüyü 828 m – dir) prezidentin şərəfinə “Bürc Xəlifə” adlandırıldı. Xarici KİV-in məlumatına görə, Şeyxə 62 yaşına üç həftə qalmış belə bir “hədiyyə” verilib.

Liviya inqilabçısı Müəmmar Qəddafiyə qarşı beynəlxalq koalisiyanın hərəkətlərini dəstəkləmək üçün Bəə-nin hava və dəniz qüvvələrini göndərdiyi də bildirilir.

Şeyx Xəlifə bin Zayed əl Nahyan nəyi xatırladı?

Əlahəzrət şeyx Xəlifə, mediaya görə, hərbçilər arasında populyar idi. Təmkinli və şeirlə maraqlanan bir insan tərəfindən xatırlandı. Mərhum atası ilə oxşar hobbiləri var idi: şahin ovu və balıqçılıq. O, idmanı, xüsusən də dəvə yarışlarını və at yarışlarını sevirdi.

Ailəsi:

Şeyxin yeganə evliliyindən səkkiz övladı var. Açıq mənbələrdə onlardan yalnız iki oğlunun adları çəkilir: Sultan ibn Xəlifə əl Nahyan (47 yaş, hərbi zabit və iş adamı) və Məhəmməd ibn Xəlifə əl Nahyan (40 yaş, siyasətçi).

Dünyanın ən varlı prezidenti necə yaşayıb:

“O, nə qədər malikanəsi olduğunu xatırlamırdı”.

Şeyx Xəlifə əl Nahyan dünyanın ən varlı hökmdarı hesab olunub, ailə üzvlərinin sərvəti 150 milyard dollar qiymətləndirilir. O, ağlasığmaz dəbdəbədə yaşayıb, heç vaxt ora gəlməməsinə baxmayaraq, iqamətgahlarının həyətlərindəki hovuzları və fəvvarələri Evian mineral suyu ilə doldurub. Monarxın dünyada yüzlərlə sarayı və qalası olub ki, bir çoxunun varlığını belə xatırlamayıb. BƏƏ prezidentinin gözəl həyat tərzi haqqında-materialda Oxumeni.az saytı Şeyx Xəlifənin yaşamış olduğu zəngin həyatından maraqlı yazını oxuculara təqdim edir.

Qısa yaddaş:

BƏƏ prezidenti o qədər zəngin olub ki, bütün dünyada hansı malikanələrə sahib olduğunu dəqiq xatırlamayıb. Məsələn, İspaniyada əmlakı var. Amma o, nəinki bu iqamətgahı heç vaxt ziyarət etməyib, hətta onun harada olduğunu dəqiq bilməyib.

KİV-in məlumatına görə, şeyx Xəlifə əl Nahyana məxsus dəbdəbəli malikanə İspaniyanın paytaxtından 60 kilometr aralıda yerləşir. 17 il əvvəl alınıb. Bu villanın vəziyyətini 15 nəfər izləyir, lakin nə ərəb hökmdarının özü, nə də ailə üzvləri buraya heç vaxt gəlməyiblər.

Jurnalistlərin sözlərinə görə, mətbəxdə heç vaxt yemək bişirilməyib, qabyuyan maşınlar, sobalar, soyuducular hələ də selofana bükülmüş vəziyyətdədir. Həftədə bir dəfə işçilər BƏƏ prezidentinin şəxsi loqosu ilə bəzədilmiş dəsmalları və 11 otaqlı yataq dəstlərini dəyişdirirlər. Bu villanın saxlanılması Şeyxə ildə 565 min dollara başa gəlib.

Bu İspan iqamətgahından əlavə, monarxın Avropada yüzlərlə villası, sarayı və qalası vardır. Təkcə Londonda şeyxin Mayfair, Marylebone, Knightsbridge və Kensington kimi ərazilərdə yerləşən 140-dan çox əmlakı var.

Ən lüks əmlak, 400 hektar ərazini əhatə edən London ətrafında Böyük Vindzor parkının yaxınlığındakı XVIII əsr Ascot place malikanəsidir. Xəlifə onu 1989-cu ildə Mercedes Benz imperiyasının varisi Umikafliker tərəfindən 22,6 milyon dollara satın alıb. Ərazidə böyük bir göl və bir mağara var. Qonşuluğunda isə kraliça II Yelizavetanın Vindzor sarayıdır.

Bu mülkün bəzəyi ərəb hökmdarına tam uyğun gəlmədiyindən özü üçün sarayı yenidən düzəltdirməyə qərar verib: perimetri ətrafında böyük bir çit ilə əhatə etmək və dəyəri 150 milyon dollar olan 2,5 beş otaqlı kotteclər tikmək. Ancaq yerli hakimiyyət orqanları belə bir plana qarşı çıxıb və monarxa tikinti icazəsi verməyiblər. Sonra şeyx diqqətini malikanənin özünün təmirinə yönəldib: əvvəlcə iqamətgahda Evian mineral suyunun birbaşa Alp dağlarından gətirildiyi nəhəng bak quraşdırılıb. Həmin su fəvvarələrdən vurur və hovuz üçün istifadə olunur. Aydındır ki, Şeyx yerli suyun dadını bəyənməmişdi. Bu malikanə heç vaxt BƏƏ prezidentinin London iqamətgahına çevrilmədi, ona çox kiçik görünürdü. Beləliklə, Şeyx Ascot Placedə yalnız bir dəfə qalmaqla-yarım gün orada keçirib. Ancaq Alp dağlarından gələn su davamlı olaraq bu iqamətgaha çatdırılmağa davam edir.

Londondakı başqa bir malikanə - Ham Gateni -Xəlifə 1980-ci ildə 6,3 milyon dollara satın alıb. 2013-cü ildə İngiltərəyə gəlişinin şərəfinə bir ziyafət təşkil edilib. Dörd ay ərzində bağbanlar mənzərəni səliqəyə salıblar, bu da ingilisləri narazı salıb: köhnə ağaclar kökündən çıxarılaraq əvəzinə daha gənc ağaclar əkilib. Malikanəyə bitişik evlər də qonaqları yalnız bir gecə yerləşdirmək üçün satın alınıb. Orada yalnız bir gecə qalmaq üçün bütün evləri almaq BƏƏ prezidenti üçün adi bir şey olub, otellər onun ruhunu oxşamayıb. Bir dəfə Xəlifə ABŞ-a rəsmi səfərə gedərkən köməkçilərindən Vaşinqtonun ətrafındakı bir malikanə seçməsini istəyib. Satınalma üçün 25 milyon dollar ayrılıb. Monarxın yalnız bir tələbi olub: binada mütləq yeraltı dayanacaq olmalı idi ki, güllə keçirməyən avtomobilindən çıxıb kənar şəxslərin gözlərindən uzaq, kimsə görmədən evə girə bilsin.

Şeyx ən çox Coted Azur-da istirahət etməyi sevib. Fransanın cənubunda, Cannesə baxan lüks bir villası olub ki, qiyməti 38 milyon dollardır. Çimərliyə öz Funikulyoru ilə enib. Fransız Antibesində bir iqamətgahı və Cenevrə gölünün sahilində Maxilly-sur-Lehmanda böyük bir malikanəsi olub. Şeyx harada olursa olsun, həmişə BƏƏ-dən yemək və hazır yeməklər sifariş edib. Bəzən bu qidalar xüsusi bir təyyarə ilə Seyşel adalarına çatdırılıb. Orada 66 hektar torpaq sahəsi alıb və yeddi mərtəbəli bir saray tikdirib. Düzdür, bir dəfə iqamətgahın kanalizasiya sistemi daşıb və ətraf su obyektlərinə kanalizasiya axınları axıb, lakin heç bir qalmaqal olmayıb. Əmirliklər öz günahlarını düzəltmək üçün yerli hakimiyyət orqanlarına sosial ehtiyaclar üçün 130 milyon dollardan çox vəsait ayırıblar.

Ərəb lideri yalnız kurortlarda deyil, Fars körfəzindəki yaxtalarında da istirahət etməyi sevib. O yaxtalardan biri-Azzam-180 metr uzunluğunda və 615 milyon dollar dəyərindədir. Dünyanın ən böyük özəl yaxtasına 500 nəfər xidmət göstərib.

Gəmidə helikopter meydançası, sualtı qayıqlar var və yaxta o qədər yanacaq saxlayır ki, heç vaxt limana girmədən dünyanı gəzmək mümkündür. Bundan əlavə, gəmidə 36 qonaq rahatlıqla yerləşə bilər. Bu yaxtaya xidmət hər il Şeyxə 60 milyon dollara başa gəlib.

Monarx bir yerə uçarkən, dövlət başçısının şəxsi bərbəri də daxil olmaqla ən azı yüz qulluqçu götürürmüş.

Xəlifə əmirlikləri turistlər üçün daha cəlbedici etməyə çalışıb. Həmişə dövlət binalarının və şəxsi iqamətgahlarının (hətta heç ziyarət etmədiyi və heç ziyarət etməyəcəyi) incə bir zövqə sahib olmasını istəyirdi. Bunun üçün Luvr və Guggenheimdən ən yaxşı memarları işə götürüb və buna 25 milyard dollar xərcləyib. Bu maraq Qərb mediasında onun atasın-BƏƏ-nin ilk prezidenti Şeyx Zayedin zövqünü tənqid etdikdən sonra ortaya çıxır.

1988-ci ildə əvvəlcə John Lennona məxsus olan Tittinghurst Park əmlakını satın alır. Ərəb monarxı İngilis malikanəsini tamamilə yenidən qurur. Şahidlərin sözlərinə görə, ev qızılla bəzədilmiş mərmər saraya çevrilir.

Şeyx Xəlifə son altı ildə ictimaiyyət qarşısında çətinliklə görünür-2014-cü ildə insult keçirir. O vaxtdan bəri Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin həqiqi hökmdarı onun qardaşı, vəliəhd Məhəmməd ibn Zayed əl Nahyan idi. 59 yaşlı milyarder artıq Nyu-York Times jurnalına görə ən populyar ərəb hökmdarı adlanır.

Nəşr qeyd edir ki, şahzadə “çox nəzakətlidir, sağlam bir pəhriz saxlayır, idman formasını saxlayır və özünə qəhvə tökür”. Eyni zamanda, şahin ovu pərəstişkarı Məhəmməd 1981-ci ildə Şahzadə Salamla evlənir. Onların toyu 44,5 milyon dollara başa gəlib. Bir həftə davam edən bayramda 20 min qonaq iştirak edib.

Bütün qonaqları yerləşdirmək üçün Məhəmməd ailəsi 22 milyon dollarlıq stadion tikir. Təəssüf ki, yeni evlənənlər hər kəsi şəxsən salamlaya bilməyirlər, lakin hər kəsə bahalı hədiyyələr, içkilər və ləzzətlər göndərirlər. Yeməklər Abu Dabinin adi sakinlərinə də paylanılıb.

Ərəb və Afrika ölkələrindən 50 ansambl iştirak edənləri əyləndirib. Müğənnilərdən biri bayram üçün bir mahnı yazaraq fərqlənir. Bunun üçün ona parlaq qırmızı Mercedes avtomobili hədiyyə edərək səxavətlə təşəkkür edirlər. Şəxsi hava limanı şeyxləri, əmirləri və şahzadələri qəbul edən onlarla şəxsi təyyarəni çətinliklə qəbul edib. Onlara elit yeməklər və içkilər verilib. Gəlin üçün hədiyyələr nadir cinsin 20 dəvəsində təqdim edilib, hər biri qiymətli daşlarla bəzədilib. Sonradan cütlüyün doqquz övladı olub: beş qızı və dörd oğlu.

İsa Rəvan