İnflyasiya oğurluğa təkan verirmi?

Dükan oğurluğu son illərdə, xüsusən də ABŞ və Böyük Britaniyada kəskin şəkildə artıb. Eyni tendensiya Almaniyada da müşahidə olunur. Bəzilərinin fikrincə, inflyasiya təkcə qiymətləri deyil, həm də oğurluğu artırır.

Bəzi marketlərdə qablaşdırılmış pendir və bifteklər indi təhlükəsizlik çipləri ilə təchiz olunub. Belə ki, oğrulara qarşı tədbirlər görülür. Çünki son illərdə xüsusilə Böyük Britaniya və Amerika Birləşmiş Ştatlarında (ABŞ) mağaza oğurluğu halları kəskin şəkildə artıb. Bəziləri bu artımın ən mühüm səbəblərindən birinin yaşayış xərcləri olduğunu iddia edirlər.

«Associated British Foods» pərakəndə satış şirkətinin baş maliyyə direktorunun «The Sun»-a verdiyi açıqlamada, artan qiymətlərin bir çox insanı ehtiyaclarını oğurluq yolu ilə əldə etməyə sövq etdiyini iddia edir. Britaniya univermaqlar şəbəkəsinin sədri Con Lyuis «BBC»-yə açıqlamasında "oğurluq epidemiyasın"dan danışır.

Oğurluğun səbəbi yaşayış dəyəridirmi?

Almaniyadakı pərakəndə şirkətlər üçün araşdırma təşkilatı «EHI» Pərakəndə İnstitutundan olan Frank Horst Almaniyadakı vəziyyəti belə ümumiləşdirir: "2022-ci ildə Almaniyada oğurluq hadisələri əvvəlki ilə nisbətən çox artıb. Mağazalarda itkilərdə 12 faiz artım qeydə alınıb" - deyə bildirib.

Beləliklə, bu məlumatlara əsasən belə qənaətə gəlmək olarmı ki, inflyasiya təkcə qiymətləri deyil, oğurluq cinayətlərini də artırır? Frank Horst "Xeyr" deyir və əlavə edir: "Korona pandemiyası zamanı təmasların məhdudlaşdırılması tədbirləri ilə əlaqədar olaraq 2020 və 2021-ci illərdə oğurluq rəqəmlərində bir növ süni azalma oldu. Bir çox mağaza və mağazalar bağlandı, ona görə də oğurluq mümkün olmadı.

Təbii ki, davamlı inflyasiyanın zaman keçdikcə daha çox insanı məhsulları baha almaqdansa, oğurlamağa sövq edəcəyini təsəvvür etmək olar. Belə bir təsirin araşdırmalarda nəzərə çarpacağını ifadə edən «EHI» Pərakəndə Ticarət İnstitutundan Frank Horst 2023-cü ildə Almaniyada mağaza oğurluğu tezliyinin artıb artmadığını müəyyən edə biləcəklərinə ümid edir.

Böhran dövrlərində artımın konkret sübutu yoxdur. Lakin Horst hələ də ehtiyatlı davranır: "Mən 20 ildir ki, mağazalardan oğurluq statistikasını öyrənirəm. Mənə həmişə deyirdilər ki, maliyyə böhranları, qaçqın böhranları və ya yüksək işsizlik dövrləri mağazadan oğurluğa güclü təkan verən amillərdir. Bununla belə, geriyə nəzər salsaq, biz heç vaxt bunun güclü bir sübutunu görməmişik" deyir.

Beləliklə, iqtisadi cəhətdən çətin dövrlər avtomatik olaraq daha çox oğurluq demək deyil. Amma Horstun fikrincə, Almaniyada inflyasiyanın oğurluğun tezliyinə deyil, oğruların davranışına təsir etdiyinə dair bəzi əlamətlər var: “Son zamanlar oğurlanan ərzaq məhsullarında dəyişiklik olub: Başqa sözlə, bazarda o qədər də qabarıq olmayan məhsullar. Keçmiş indi daha çox oğurlanır. Pendir, ət və kolbasa kimi məhsulların yanında kərə yağı da önə çıxır. Bu tendensiyanın inflyasiya və bu məhsullardakı qiymət artımları ilə əlaqəsi olduğunu güman etmək olar. Getdikcə daha çox insan bu məhsulları almaq əvəzinə oğurlayır”.

Frank Horst mağaza oğurluğu davranışının dəyişdiyindən şübhələnir. İnsanlar ümumiyyətlə inflyasiyaya görə daha çox oğurluq etmirlər, lakin oğurlanan məhsullar inflyasiyadan asılı olaraq fərqlənir.

Əlbəttə, Böyük Britaniya və ABŞ-dakı vəziyyəti Almaniya ilə müqayisə etmək olmaz. Çünki hər bir ölkədə bir çox fərqli faktorlar rol oynayır. Məsələn, ABŞ-da ən böyük problemlərdən biri narkotik cinayətləri ilə mübarizədir. Bu səbəbdən oğruların əsas hədəfi Avropa ilə müqayisədə fərqlidir. Mütəşəkkil dəstələr dərman əldə etmək üçün aptekləri və əczaçılıq anbarlarını qarət edirlər.

Böyük Britaniya və ABŞ-dakı supermarketlər və pərakəndə satıcılar daha çox video nəzarət, polis və hüquq-mühafizə orqanları üçün pulsuz qəhvə, bədən kameraları və təhlükəsizlik yoxlamaları kimi əlavə tədbirlərlə oğruların qarşısını almağa çalışırlar. Bütün bunlar şirkətlərə külli miqdarda vəsaitə başa gəlir. Nəhayət, artan xərclərin müştəriyə yüklənməsi qaçılmaz olur...

Murad Şahməmməd