Alimlər ilk dəfə Yerin nüvəsinin mənşəyinin sirrini açıblar

Yerin nüvəsinin kristallaşması üçün onun tərkibində ən azı 3,8% karbon olmalıdır. Böyük Britaniya alimləri belə qənaətə gəliblər.

Oxuməni.az -ın xəbərinə görə, tədqiqatın təsviri “Nature Communications” (NatCom) jurnalında dərc olunub.

Tədqiqatın müəllifləri qeyd ediblər ki, Yerin daxili nüvəsi planetin mərkəzində yerləşən bərk dəmir tərkibli kütlədir. Xarici maye nüvənin tədricən soyuması səbəbindən tədricən böyüyür.

İndiyə qədər bu proses mübahisə predmeti olaraq qalırdı: hesablamalar göstərdi ki, təmiz dəmirin donması üçün 800-1000 dərəcə Selsi həddindən artıq soyutma lazımdır ki, bu da Yer tarixində baş verməmişdir. Real hesablamalar 250 dərəcədən çox olmayan fərqi göstərir.

Alimlər atom səviyyəsində təzyiq və nüvə temperaturu şəraitində kristal əmələ gəlməsi prosesini modelləşdirərək kompüter sim
ulyasiyaları aparıblar. Onlar müxtəlif qatışıqların - silisium, kükürd, oksigen və karbonun - donma prosesinə necə təsir etdiyini yoxlayıblar.

Məlum olub ki, silikon və kükürd yalnız kristalların əmələ gəlməsini ləngidir, karbon isə əksinə, sürətləndirir. Nüvədəki karbon miqdarı 2,4% olduqda, 420 dərəcə supersoyutma, 3,8% ilə isə yalnız 266 dərəcə tələb olunacaq. Alimlər qeyd ediblər ki, Yerin nüvəsində əvvəllər düşünüldüyündən xeyli çox karbon ola bilər. Beləliklə, onların fikrincə, bu kimyəvi element nüvənin kristallaşma prosesində əsas rol oynaya bilərdi. Tədqiqatçıların fikrincə, bu, Yerin daxili nüvəsinin mövcud formada mövcudluğunu izah edən yeganə fərziyyədir.

Tədqiqatın aparıcı müəllifi, Lids Universitetinin əməkdaşı Alfred Uilson deyib: "Bizim Yer kürəsinin bəşəriyyətin heç vaxt birbaşa çata bilməyəcəyi ərazinin kimyasına baxmaq üçün nadir fürsətimiz var".

Almaz Həsənli