On minlərlə etnik qırğız "Qayrılman" (Qayıdış-qayıdanlar) statusu alıb
Əmək, Sosial Təminat və Miqrasiya Nazirliyinin məlumatına görə, müstəqillik illərində Qırğızıstanda 70 mindən çox etnik qırğız məskunlaşıb ki, onlardan 65 mini artıq vətəndaşlıq alıb. 2025-ci ilin ilk doqquz ayında 711 etnik qırğız "Qayrılman" statusu alıb. Onlar aşağıdakı ölkələrdən gəliblər:
Tacikistan - 629 nəfər, Özbəkistan - 54, Çin - 12, Əfqanıstan - 8, Rusiya - 7, digər ölkələr - 1.
Qırğızıstan müstəqilliyini əldə etdikdən sonra təxminən 30 min qırğız ana vətənə qayıdıb.
"Qayrılman" statusu Dövlət Milli Təhlükəsizlik Komitəsi, Daxili İşlər Nazirliyi, Əmək Nazirliyi və Əhalinin Qeydiyyatı Departamentinin nümayəndələrini əhatə edən xüsusi idarələrarası komissiya tərəfindən verilir. Ərizələrə üç ay ərzində baxılır.
"Qayrılman" sertifikatları üç il müddətinə verilir. Bu müddət ərzində sahiblər Qırğızıstan vətəndaşlığına müraciət etməlidirlər.
"Qayrılman" sahibləri Qırğızıstanda sosial müavinətlər, pensiyalar, səhiyyə, təhsil və iş almaq hüququna malikdirlər.
Qeyd edək ki, Qırğızıstandan kənarda təxminən yarım milyon etnik qırğız yaşayır. Onların kompakt yaşadığı bəzi bölgələrdə (Özbəkistan, Əfqanıstan, Çin, Tacikistan) həyat səviyyəsi (xüsusilə qırğızlar arasında) Qırğızıstanın özündən daha aşağıdır. Bu amil köçürülmənin əsas motivasiyası kimi qəbul edilir. Eyni zamanda, Qırğızıstanın özündə inzibati və iqtisadi maneələr, eləcə də məhdud torpaq ehtiyatları köçürülməni və inteqrasiyanı çətinləşdirir. Tacikistandan olan "Qayrılman"ların əksəriyyəti Tacikistanla həmsərhəd olan Oş bölgəsində deyil, yaçamaq üçün daha əlverişli olan Çuy bölgəsində məskunlaşmağa üstünlük verirlər. Əfqan qırğızlarının Oş bölgəsinin Çon-Alay rayonunda yerləşdirilməsi təklifləri var, lakin indiyə qədər bu, müəyyən çətinliklər səbəbindən baş tutmayıb.
Əziz MUSTAFA
