Asəf Zeynallını xilas edən ölüm
Adı Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasına verilən bəstəkar Asəf Zeynallı bir növ, musiqimizin Mikayıl Müşfiqidir. Hər ikisi gənc yaşda dünyasını dəyişdi, hər ikisi özündən sonra xeyli dəyərli əsərlər qoyub getdi. Ən nəhayət, hər ikisi sağlığında acı taleyi yaşamalı oldu. Amma onları fərqləndirən yeganə bir səbəb var- Repressiya!
Asəf Zeynallı 1932-ci il 27 oktyabr tarixində dünyasını dəyişdi.
Araşdırmaçı-alim Əli Şamil Moderator.az-a açıqlamasında cəmi 23 il ömür yaşayan Asəfin vaxtsız ölümünün onu repressiyadan qurtardığını qeyd edib. Yoxsa, 5 il də artıq yaşasa idi, Asəfi də Müşfiqin acı taleyi gözləyəcəkdi:
"O, 1932-ci ilin oktyabrın 27-də ağır xəstəlikdən sonra dünyasını dəyişdi. Onu Bakıda dəfn etdilər. Vaxtsız əcəl Asəf Zeynallını qarşıdan gələn repressiyadan, 1937-ci ilin həbslərindən qurtarmış oldu. Repressiya qurbanı olmadığına görə əsərləri də it-bata düşmədi, adının əbədiləşdirilməsi üçün bir sıra tədbirlər həyata keçirildi. Bakıdakı küçələrin birinə və musiqi texnikumuna onun adı verildi, rəsmi hökumət konsertlərində əsərləri səsləndirildi".
Əli Şamil Asəf Zeynallının nə üçün gənc yaşda dünyasını dəyişməsi səbəbinə isə bu cür aydınlıq gətirib:
"Çoxcəhətli fəaliyyəti gənc bəstəkarı bir tərəfdən şöhrətləndirirdisə, o biri tərəfdən də səhhətinin korlanmasına səbəb olurdu. Yüksək maaş almadığına görə normal qidalanmayan, lazımı mənzil məişət şəraiti olmayan gənc bəstakarın səhhəti getdikcə pisləşirdi. Məşhur Azərbaycan müğənnisi Bülbül ilə birlikdə Azərbaycan xalq mahnılarını toplayaraq nota köçürməyə başlayır. Bu məqsədlə Şəki-Zaqatala zonasına ekspedisyaya da gedir.
Normal mehmanxanası, qalacaq yerləri olmayan rayonlarda kənd-kənd gəzərək xalq musuqisi toplamaq və onları nota köçürmək Asəf Zeynallının səhhətini daha da pisləşdirir".
Asəf Zeynalabdin oğlu Zeynallı 1909-cu il aprelin 5-də qədim Dərbənd şəhərində doğulub. Onun uşaqlıq və yeniyetməliyi çox gərgin və qarışıq illərdə olub. Belə ki, yüzillər boyu Azərbaycanla bir inzibati vahiddə olan, ən sonda Quba xanlığının sərhəd qalası Dərbəndi Rusiya 1806-cı ildə işğal edib. Beləcə bu qədim şəhər Azərbaycandan ayrılaraq Rusiyanın müxtəlif inzibati bölgülərinə, quberniya və dairələrinə daxil edilib. Lakin xalq heç zaman Rusiyanın bölgüsü ilə razılaşmayıb. Uzun illər dağlarda Rusiya hökumətinə qarşı silahlı mübarizə davam edib.
1923-cü ildə Dağıstandan milli kadrlar hazırlamaq üçün Azərbaycana göndərilən yeniyetmələr arasında Asəf Zeynallı da vardı. O, 1923-26-cı illərdə Bakı Musiqi Texnikumunda oxuyur. Təhsil illərində müəllimlərin və şəhər ictimaiyyətinin diqqətini cəlb edən gənc Asəfə Azərbaycan Dövlət Konservatoriyası nəzdindəki müsiqi nəzəriyyəsindən dərs deyir. Bir il sonra isə Konservatoriyasına daxil olur.
O burada milli musiqini Üzeyir Hacıbəyli kimi bir bəstəkar və pedaqoqdan öyrənir. Üzeyir Hacıbəylinin bəstəkarlıq sinfində oxuyan gənc Asəf dövrünün tanınmış musiqi müəllimlərindən B.Kargiçevdən, L.Abdan dərs alır.
50-yə yaxın musiqi əsərini nota köçürür. Cəmi 22 yaşında -1931-ci ildə Azərbaycan Proletar Musiqiçilər Birliyinə sədr seçilir.
Musiqi əsərləri içərisində "Ölkəm" romansı və "Fraqmentlər" suitası xüsusi seçilir.
Qeyd edək ki, 23 yaşında dünyasını dəyişən bəstəkar son nəfəsinə qədər musiqiyə bağlı olub. Deyilənə görə, can verən zaman divarda barmaqları ilə "pianino çalırmış". Moderator.az
