Uşaqların inkişafında müxtəlif kritik dövrlər var

Uşaqların inkişafında müxtəlif kritik dövrlər var

19 Noyabr 2022 08:52
Bəyəndim (11) Bəyənmədim (0)

Bu gün sürətlə böyüyən və inkişaf edən dünyamızda valideynlərin ən böyük qayğılarından biri də övladlarının istedadlarını vaxtında kəşf edə bilmək və övladının inkişafına töhfə verəcək üsullar haqqında biliklərə sahib olmaqdır. Ailələr övladlarının ən yüksək potensiala çatmasını istəyirlər. Bunun üçün həyat yollarında müşayiət etdiyimiz uşaqların yaşı, malik olduqları intellekt növləri və idrak inkişafı, eləcə də yaxşı müşahidəçi olması haqqında daha çox məlumata sahib olmaq valideynlərdən və müəllimlərdən asılıdır.

İstedad sözünün lüğəti mənası insanın nəyisə dərk etmək və ya effekt əldə etmək qabiliyyəti və ya gücüdür. Bu baxımdan deyə bilərik ki, istedadların kəşfi əslində uşağın doğulması ilə başlayır. Bunu deyə bilməklə yanaşı, hər bir uşağın istedadının müəyyən yaş aralığında meydana çıxdığını və istedad varsa, onu dərhal bu diapazonda kəşf edə biləcəyimizi söyləmək düzgün olmazdı. Uşaqların inkişafında müxtəlif kritik dövrlər var. Uşağımız inkişaf dövrünün bacarıqlarını bəzən normal səviyyədə yerinə yetirə bilsə də, bəzən yaşıdlarından daha çox inkişaf xüsusiyyətləri göstərə bilər. Valideynlərin diqqət etməli olduğu başqa bir məqam isə uşaq bu davranışları özü üçün edirmi, yoxsa ətrafdakı sevdiyi birini təqlid edir? Misal üçün; Ailədə musiqi sahəsində istedadlı insanlar ola bilər. Uşağımız bu insana heyran olduğu üçün onu təqlid etməyə başlaya bilər. Bu vəziyyət valideynləri həyəcanlandırsa da, diqqətli bir müşahidəçi olub, bu davranışın övladımızın öz axınında olub-olmadığını yaxşı müşahidə etməliyik. Uşaqlarımızın inkişaf mərhələləri onların istedadlarının hansı yaşda ortaya çıxa biləcəyi ilə bağlı bizə ipucu versə də, onların sahib olduqları zəka növlərini tanımaq onları kəşf etməyimizə kömək edəcək.

Bütün bu qabiliyyətləri üzə çıxarmaq və reallaşdırmaq təkcə valideynlərin müşahidəsi ilə mümkün deyil. Bu nöqtədə övladımızın məktəbində sinif müəllimlərindən və ya bu sahənin mütəxəssislərindən dəstək almağı bizə daha düzgün addımlar atmağa imkan verəcək. Burada ailələrin, müəllimlərin, ekspertlərin əməkdaşlığı uşağın potensialının üzə çıxarılmasında faydalı olacaq. Bu məqamda ailənin və əlaqəli şəxslərin uşağa çox tapşırıq verməmələri, uğur qazanmaqda, özünü göstərməkdə israr etməmələri çox vacibdir. Bu cür istək və gözləntilər uşaqda narahatlıq və stressə səbəb ola bilər. Nəticədə onun mövcud istedadına marağı sönə bilər və bu, xoşbəxtlikdən daha çox stress yaradar.

Bu proses ailələr üçün vacib olsa da, proses zamanı sakit münasibət saxlamaq, uşağa gözlənti və təzyiq yaratmamaq, övladımızın həyat axınına istiqamət vermək və bu prosesin onun üçün daha mənalı olmasında rol almaq lazımdır. Gəlin uşaqlarımıza qarşı çox diqqətli olaq, axı onlar bizim gələcəyimizdir.

Murad Şahməmmədov