Beynin necə işlədiyinə dair hələ də məlum olmayan bir çox aspektlər var

Tədqiqatçılar hipokampusun yaddaş funksiyalarını necə dəstəklədiyini araşdırdılar. Geniş araşdırmalara baxmayaraq, beynin necə işlədiyinə dair hələ də məlum olmayan bir çox aspektlər var.

«Kornell» Universitetinin tədqiqatçıları hipokampusun iki yaddaş funksiyasını necə dəstəklədiyini kəşf ediblər. Onlar siçovullar üzərində apardıqları araşdırmada tapıblar ki, bir funksiya zaman və yer arasındakı əlaqəni xatırlamaq, ikinci funksiya isə keçmiş təcrübələrə əsaslanaraq gələcək hərəkətləri proqnozlaşdırmaq və ya planlaşdırmaq üçündür.

Neyrobiologiya üzrə dosent Antonio Fernandez-Ruiz, «Kornellin» saytında verdiyi açıqlamada, "Biz iki fərqli sinir kodunun yaddaşın və idrakın bu çox vacib aspektlərini dəstəklədiyini və eksperimental olaraq etdiyimiz kimi bir-birindən ayrıla biləcəyini aşkar etdik" deyə bildirib.

Bu, demans və Alzheimer xəstəliyi ilə mübarizə aparan insanlarda yaddaş problemlərinin gələcəkdə müalicəsinə kömək edə bilər.

“Science” jurnalında dərc olunan araşdırmada alimlər yaddaş funksiyasında böyük rol oynayan beynin sahəsi olan hipokampusa diqqət yetiriblər.

Onlar siçovulların beynindəki neyronların fəaliyyətini idarə etmək üçün hüceyrələri yandırmaq və ya söndürmək üçün işıqdan istifadə edən bir üsul olan optogenetikadan istifadə ediblər.

Siçovulun beyninə yeridilmiş bir virusdan istifadə edərək, onlar hipokampusun müəyyən bir bölgəsini pozmaq üçün xüsusi neyronları poza bilər, məsələn, yeni bir marşrut öyrənmək üçün istifadə olunur.

Fernandez-Ruizin fikrincə, belə bir marşrut üzrə addımların ardıcıllığı "beyində hüceyrələr ardıcıllığı kimi kodlaşdırılıb".

"Gələcəkdə bunu xatırlayacağımız yol odur ki, biz yatarkən eyni fəaliyyət ardıcıllığı təkrarlanır, buna görə də [yolu] kodlayan eyni neyronlar eyni ardıcıllıqla atəş açacaq" deyə bildirib.

Tədqiqatçılar müşahidə ediblər ki, neyronlar sıçrayışa görə yuxu zamanı yaddaşı möhkəmləndirə bilmir. Nəticədə, siçovul gediş və gəliş nöqtəsini xatırlaya bilsə də, yolu xatırlaya bilmədi.

"Yaddaşın assosiativ aspektləri qorundu, lakin onun proqnozlaşdırıcı hissəsi itirildi" deyə komanda belə izah edib.

Tədqiqatçılar bildiriblər ki, bu tədqiqat "yaddaş assosiasiyalarının dünyanın proqnozlaşdırıcı təsvirlərinə necə çevrildiyini və hipokampal funksiya ilə bağlı əvvəllər fərqli fikirlərin uzlaşdırılmasına kömək etdiyini" anlamağa kömək edə bilər.

Fernandez-Ruiz: "Xəstədə hansı növ yaddaş çatışmazlığının meydana gəldiyinə baxaraq, daha çox hədəflənmiş müdaxilələri inkişaf etdirməyə kömək edəcək əsas neyron mexanizmin hansı növünün pozulduğunu müəyyən etməyə çalışa bilərik" deyə fikirlərini tamamlayıb.

Murad Şahməmməd