Şəkər xəstəliyinin ən əhəmiyyətli səbəbi

Şəkər xəstəliyi haqqında xəbərdarlıq edən dietoloq Ayşe Çoban 1-ci və 2-ci tipə bölünən xəstəliyin səbəblərini və müalicə prosesini açıqlayıb. Şəkər xəstələrinin qidalanmalarında diqqət etmələri lazım olan məqamları açıqlayan Diyetoloq Çoban, xəstəliyi idarə etmək üçün edilməsi lazım olanlardan danışıb.

Diabet olaraq da bilinən şəkərin bədəndə insulin ifrazının pozulması ilə xarakterizə olunan xroniki bir xəstəlik olduğunu bildirən Dietoloq Ayşe Çoban, 1-ci və 2-ci tip diabetin iki növü olduğunu, 2-ci tip diabetin daha çox rast gəlindiyini söyləyib. Çoban: "Şəkər xəstəliyinin tam adı diabetes mellitusdur, yəni sidikdə şəkər deməkdir. Qandakı şəkər hüceyrələrə alına bilmədiyi üçün şəkər sidiyə keçir. İnsulin hormonu şəkərin qana daxil olmasını təmin edir. Sağlam fərdlərdə acqarına qanda qlükoza səviyyəsi 70-100mq/dL arasında olur. Şəkərli diabet ən çox rast gəlinən 2-ci tip diabetdir, mədəaltı vəzidən ifraz olunan insulin ifraz olunmadıqda baş verir. Artıq çəki səbəbiylə və ya yüksək şəkər istehlakına görə bədən toxumaları insulinə qarşı həssas olduqda diabetin yayılması müşahidə edilir.

Diabetə təsir edən qidalanma səhvlərinə diqqət çəkən Çoban, ən əhəmiyyətli faktorun karbohidrat istehlakı olduğunu vurğulayaraq bu təklifləri verib: "Şəkər xəstəliyinə təsir edən qida rasionunda olan karbohidratlardır. Karbohidratlar mürəkkəb və sadə karbohidratlar olaraq ikiyə ayrılır. Arzu olunan aşağı glisemik indeksli mürəkkəb karbohidratların istehlakını artırmaq və sadə karbohidratlardan qaçmaq lazımdır. Qan Karbohidrat qəbulunu pəhrizdə sıfırlamaq mümkün deyil, çünki arzuolunandan yüksək şəkər səviyyəsi uzunmüddətli zərər verir, aşağı səviyyə isə daha təhlükəlidir. Tərkibində lif olan karbohidratlar istehlak edilməlidir. Bütün taxıl məhsulları, paxlalılar, tərəvəzlər mürəkkəb karbohidratlara misaldır. Gündə 3 əsas yemək qəbul edilir və bu əsas yeməklərdən təxminən 2 saat sonra qəlyanaltılar qəbul edilir. Çünki fruktoza (meyvə şəkəri) ən tez əmilir. Bağırsaqdan karbohidrat, meyvələr tək qəlyanaltı deyil, tam buğda çörəyi, sarı qovrulmuş noxud kimi lif qaynaqları və ya ayran, qatıq və kefir kimi protein tərkibli məhsullarla istehlak edilməlidir. Üzüm, əncir, bostan məhsulları, kartof, düyü, makaron, desertlər və şəkər çuğunduru məhsulları yüksək glisemik indeksə malikdir, çünki onların bağırsaqlardan keçmə sürəti çox sürətlidir. 2-ci tip şəkərli diabetdə yüksək qan şəkərinə görə retinopatiya, neyropatiya və nefropatiya daha çox rast gəlindiyi halda, 1-ci tip diabetdə diabetik ketoasidoz daha çox müşahidə olunur. Hər iki vəziyyətdən özünüzü qorumağın yolu yüksək glisemik indeksi olan qidaları istehlak etməməkdir. Tək qidalanma müalicə etmir, xüsusən 1-ci tip diabetdə insulinin xaricdən qəbulu vacibdir. “Şəkərli diabet düzgün qidalanma və dərmanların müntəzəm istifadəsi ilə idarə oluna bilən xəstəlikdir.

Murad Şahməmmədov